Nhật Bản - một quốc gia nổi tiếng với sự kết hợp hoàn hảo giữa truyền thống và hiện đại, nơi nghệ thuật và thủ công luôn đóng một vai trò quan trọng trong văn hóa. Trong vũ trụ đồ thủ công của Nhật Bản, Shippo (hay còn gọi là "nghệ thuật én sứ") là một trong những biểu tượng tôn vinh sự tinh xảo và khéo léo trong việc sản xuất bình thủ công. Bài viết này sẽ đưa bạn khám phá sâu hơn về Shippo, nghệ thuật độc đáo trong sản xuất bình thủ công Nhật Bản Shippo - Một bức tranh tinh xảo trên sứ

Bình shippo nguồn Bambugift - Bambubuild

Shippo - Một bức tranh tinh xảo trên sứ 

Shippo, từ tiếng Nhật "七宝", có nghĩa là "bảy báu" hoặc "bảy viên ngọc quý," đại diện cho sự tinh xảo và sự đa dạng trong nghệ thuật Shippo, ngoài ra Shippo còn có nghĩa khác là Thất Bảo ( 1 tên gọi gắn liền với đạo phật ) . Nghệ nhân Shippo tạo ra những mảng sứ tinh xảo bằng cách kết hợp bảy màu sắc chủ đạo trên sứ, tạo nên những mẫu hoa văn phức tạp và thủ công tinh tế.

Lịch sử của Shippo 

• Shippo là 1 loại Cloisonne có nguồn gốc từ phương tây. Du nhập vào Nhật Bản từ Trung Quốc ( ở Trung Quốc gọi là Pháp Lang hoặc Pháp Lam ) thế kỷ 7. Trong thời kỳ đầu, các đồ đồng shippo chỉ được chế tác ở quy mô nhỏ trong các gia đình nghệ nhân. Do tính chất kỳ công, tinh xảo và sử dụng các nguyên liệu quý hiếm như vàng, bạc, đồng để chế tác, đồ đồng shippo chỉ dùng cho giới quý tộc, giàu có để làm quà tặng hoặc trang trí trong phòng khách để thể hiện đẳng cấp của mình.
  Các thương nhân Trung Hoa khi đến Nhật Bản đã nhanh chóng nhận thấy đồ đồng shippo của Nhật Bản thực sự là kiệt tác có giá trị, thậm chí còn vượt cả đồ kháp ti pháp lang của Trung Hoa. Vì vậy, đồ đồng shippo của Nhật Bản lại trở thành một mặt hàng được ưa chuộng tại Trung Hoa, nơi đã đưa nghệ thuật shippo đến đất nước Mặt Trời mọc. Thời gian và sự phát triển đã biến Shippo trở thành một phần quan trọng trong nghệ thuật thủ công của Nhật Bản. Trong suốt hàng trăm năm, nghệ nhân Shippo đã truyền thụ, duy trì và phát triển sự tinh xảo của nghệ thuật này qua nhiều thế hệ.

• Giai đoạn 1890-1910 được coi là giai đoạn hoàng kim của Shippo Nhật Bản, khi công ty Ando Cloisonne mang sản phẩm đi tham dự hội chợ thế giới và dành được rất nhiều giải thưởng. Shippo của Nhật Bản thời đó được coi là "vô song" nhờ những thành tựu mới trong thiết kế và màu sắc.

Quá trình sản xuất Shippo

Nghệ nhân Shippo phải trải qua quá trình sản xuất cực kỳ tinh tế và đòi hỏi sự kiên nhẫn. Loại hình nghệ thuật tráng men lên đồ đồng, bạc, vàng rất đa dạng.

• Đầu tiên, người thợ phải tạo ra phôi đồng hay còn gọi là cốt đồng, có thể là bình hoa, đĩa hoặc hộp thơ, ba loại phôi đồng phổ biến nhất để sử dụng trang trí shippo.
   
• Công đoạn tiếp theo là vẽ họa tiết lên phôi đồng. Sau đó, một mạng lưới các sợi chỉ bạc mỏng sẽ được dán theo đường các hoa văn ( Đây là công đoạn tốn nhiều thời gian, đòi hỏi sự chính xác và tỉ mỉ đến từng chi tiết nhỏ ).
   
• Theo một nghệ nhân, tùy theo độ phức tạp của họa tiết và độ lớn của đồ đồng mà thời gian dính các sợi chỉ bạc lên bề mặt đồ đồng kéo dài bao lâu, thường là từ 7-10 ngày. Trên nhiều đồ dùng bằng đồng shippo cổ, các sợi chỉ bạc được đính một cách khéo léo đến mức khiến cho người xem khó tưởng tượng được công việc tinh xảo đó là do bàn tay con người tạo nên.
   
• Công đoạn bào chế màu men được xem là công đoạn khó bậc nhất trong nghệ thuật shippo. Màu men của shippo được làm chủ yếu từ hai nguyên liệu chính là bột thủy tinh mịn và bột kim loại.
   
• Tùy theo công thức bí truyền về tỷ lệ pha trộn các loại bột, thành phần bột, nhiệt độ và thời gian nung của mỗi xưởng shippo, mà các nghệ nhân có thể tạo ra nhiều màu men bóng khác nhau.
   
• Sau khi có được màu men ưng ý, các nghệ nhân bước vào việc bồi màu lên phôi đồng. Các sợi chỉ bạc lúc này tạo thành các ô nhỏ trên phôi đồng, sẽ giúp phân ranh giới giữa các mảng màu. Sau khi hoàn tất công đoạn phủ men màu, đồ đồng sẽ được đưa vào lò nung có nhiệt độ từ 700-800 độ C. Thời gian nung thông thường của một phôi đồng là khoảng 10 phút/lần song tùy theo độ lên màu của men bóng mà các nghệ nhân có thể cho vào lò nung lại.
   
• Công đoạn cuối cùng của shippo là mài phôi. Nghệ nhân sử dụng các viên đá nhám đặc biệt để mài lên bề mặt của phôi đồng nhằm tạo cho làm bế mặt trở nên mịn màng và bóng đẹp hơn. Các nghệ nhân tại đây cho biết thời gian trung bình để hoàn thành một đồ đồng shippo cỡ vừa phải từ 20 ngày đến một tháng
  
  Quá trình này đòi hỏi kiên nhẫn và tài năng thủ công, và mỗi sản phẩm Shippo đều là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo. 

  

                                                  Ảnh nghệ nhân đang chế tác một chiếc bình Shippo

Sự phổ biến của Shippo ngày nay

Nghệ thuật Shippo không chỉ đẹp mắt mà còn đòi hỏi sự tập trung và tinh tế trong sản xuất. Hiện nay, Shippo không chỉ được sử dụng để tạo ra bình trà và bát đĩa, mà còn được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác như trang sức và nghệ thuật trang trí. Với khả năng tạo ra các mảng sứ nhỏ đa dạng về màu sắc và họa tiết, Shippo đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều nghệ sĩ và thợ làm trang sức. Shippo là những tác phẩm thủ công độc đáo, thể hiện sự tinh xảo và vẻ đẹp tinh tế bậc nhất Chính vì vậy, các đồ đồng shippo có giá rất đắt. Một chiếc bình hoa shippo cao 10cm, đường kính ở phần lớn nhất 8cm có giá tới 550.000 yen (5.000 USD).

Ảnh những chiếc bình Shippo đấu giá tại showroom bambugift

** Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về nghệ thuật Shippo và khám phá những sản phẩm độc đáo, hãy tới Nhật Bản hoặc theo dõi website, fanpage Bambugift để trải nghiệm sự tinh tế và tạo hóa của nghệ thuật này. Shippo là một trong những biểu tượng quý báu của văn hóa Nhật Bản, bạn sẽ không thất vọng khi khám phá thế giới tinh xảo hoàn mỹ này.