Người xưa có câu rượu ngâm nga, trà liền tay tức là trà phải uống ngay lúc còn nóng mới ngon. Tay nâng ly trà, nhấp từng chút một để cảm thụ hương vị của trà khi chạm vào đầu lưỡi, thẩm thấy vào ruột gan để thấy tâm hồn mình lắng đọng lại. Uống trà còn được ví như uống cả một luồng văn hóa Việt, hương trà còn vấn vương sau khi uống cũng như văn hóa dân tộc luôn còn mãi trong tâm trí của mỗi người Việt, ngay cả khi xa xứ....

Ảnh nghệ nhân pha trà - nguồn sưu tầm

Bước 1 : Rửa tay, Tráng chén và ấm 

 Hãy rửa tay sạch sẽ trước khi bước vào một buổi pha trà, thưởng trà, là sự quý trọng đồ dùng đồng thời thể hiện sự tôn trọng trà và tôn trọng người khác.

 Tráng tất cả toàn bộ bằng nước sôi bao gồm ấm trà, chén tống, chén thưởng trà, chén thưởng hương,… để khử trùng và làm nóng giúp trà dễ dàng và nhanh đạt hương vị.

Bước 2 : Tráng trà

Cho trà vào ấm trà với một lượng vừa đủ, nên dùng các trà cụ chuyên dụng bằng tre, gỗ để lấy trà. Chú ý không nên chạm tay trực tiếp vào trà và nên lấy đúng lượng trà.

Thêm nước nóng vào ấm, lá trà dường như bắt đầu thức dậy ngay sau khi tiếp xúc với nước. Bạn cần đổ nước rửa trà ra thật nhanh, ngay sau khi trà được rửa sạch để loại bỏ bẩn trà mà không làm mất đi hương vị đặt trưng của trà.

Bước 3 : Pha trà

Sau khi rửa trà, rót nước sôi vào ấm trà. Trong quá trình rót tổng lượng nước rót vừa đủ đầy để hãm trà.

Gạt bỏ các lá trà nổi: Dùng nắp đậy để lấy bột trà ra, loại bỏ các lá trà nổi với mục đích khi uống trà không để lá trà trôi theo vào miệng.

Bước 4 : Đậy nắp ấm và rót sôi

Đậy nắp để giữ mùi thơm của trà và dùng nước sôi dội qua thân ấm với mục đích giữa nhiệt, ở bước này hãy chú ý đến thời gian và loại trà sao cho thích hợp

Bước 5 : Chia Chén

Dùng kẹp trà chia chén thưởng trà cho khách, không đc dùng tay (mất vệ sinh, là biểu hiện tối kị trong thưởng trà, được hiểu như là mất lịch sự và thiếu tôn trọng khách).

Bước 6 : Rót trà ra chén tống

Hãy rót trà qua bộ lọc để lọc bỏ lá và cặn trà để nước trà có thể trong và thẩm mĩ hơn. Chén tống chứa nước trà từ ấm trà. Chén tống có chức năng hòa đều nước trà giúp mọi người có thể thưởng trà với mùi hương, vị, màu sắc như nhau. Vậy nên chén tống còn có tên khác là chén “công bằng”.

Bước 7 : Chia Trà

Rót riêng trà trong chén tống vào từng chén thưởng trà cho khách, không nên đổ đầy, rót trà chỉ nên rót bảy phần

Bước 8 : Dâng trà

Dùng hai tay để dâng trà, lòng bàn tay phải hơi nghiêng, hướng về chén trà biểu thị cho mời trà, khách cũng đáp lại bằng lòng bàn tay phải để thể hiện sự cảm ơn.

Dâng trà đã là một ứng xử văn hóa phổ quát biểu hiện sự lễ độ, lòng mến khách. Khi dâng trà nên mời từ người lớn tuổi nhất, cũng giống như khi mời ăn uống bình thường.

Bước 9 : Thưởng trà

Thường thưởng mùi hương của trà, đặc biệt là trà ngon, phải thưởng mùi hương rồi mới nếm trà.

Đối với các loại trà hương, để thưởng được mùi hương khoan khoái, nhẹ nhàng, xua tan mệt mỏi của trà, khi rót trà từ chén tống sang chén thưởng trà, thường úp ngược chén thưởng hương lên chén thưởng trà. Hơi nóng bốc lên cao mang theo hương thơm ám vào thành chén thưởng hương, giúp người thưởng cảm nhận được hương vị trọn vẹn nhất.

Thưởng trà ngon phải được đặt trong không gian thanh tịnh, có như thế thì tác dụng di dưỡng tinh thần của trà mới được đẩy cao đến đỉnh điểm. 

Thưởng trà - nguồn bambugift sưu tầm

Với người Việt, nghệ thuật pha trà được gói trọn lại trong một câu: “Nhất thủy, nhì trà, tam bôi, tứ bình, ngũ quần anh”. 

Nhất thủy: nước trà là yếu tố đầu tiên và quan trọng làm nên sự tinh túy của tách trà. Loại nước dùng để pha trà phải là nước tinh khiết, ngon nhất phải kể đến loại sương đọng trên lá sen. Dùng loại nước ấy lại cần đun sôi bằng ấm đất trên bếp lò. Với mỗi loại trà, độ sôi của nước lại không giống nhau. Với trà xanh, nước trà chỉ cần đun sôi sủi tăm còn với trà tẩm hương như trà sen, trà cúc, trà nhài,… nước trà cần sôi già hơn. Nước chưa đủ độ sôi sẽ khiến trà không phai, còn nếu sôi quá lại khiến trà trở nên nồng đậm mà các cụ xưa còn hay gọi bằng cái tên dân giã là “cháy trà”.

Nhì trà: Ngày nay để tiện dụng, chè khô được sử dụng nhiều để pha chế. Tuy nhiên, để có được thứ nước trà thơm nồng đúng điệu thì chè tươi, chè xanh, chè nụ mới là nguyên liệu chuẩn để pha chế. Chè phải được rửa sạch, đem vò kỹ bằng tay để làm giập lá chè, cọng chè đem bẻ nhỏ và tước thành nhiều phần. Có như vậy chỉ cần đun với nước sôi trong khoảng 15 phút, chè đã đủ độ ngấm và toàn bộ tinh chất từ lá chè sẽ được chuyển sang thứ nước vàng óng ánh trông đẹp mắt và ngon miệng.

Tam bôi: Chén uống trà thường được lựa chọn hết sức tỉ mỉ. Đường kính của chén không nên quá rộng, thường chỉ nhỏ nhắn như hột mít hay mắt trâu, bởi thưởng trà không quan trọng về lượng mà lại quan trọng về chất và tinh thần. Thường một bộ chén sẽ có bốn chén quân, một chén tống (chén to nhất) dùng để chuyên trà. Khi rót trà cần lưu ý, nếu bộ trà có chén tổng thì đem rót ra chén tống trước rồi san từ đó ra các chén quân. Còn không có chén tống, có thể rót thẳng vào chén quân, nhưng lưu ý thêm là cần rót lần lượt từng ít một vào chén rồi xoay vòng, rót ngược lại, có như thế thì các chén trà mới cùng đậm đà như nhau. 

Tứ bình: Trước khi pha trà, bình phải được tráng qua bằng nước sôi bằng cách tưới lên bình trà. Trà đựng trong bình phải được pha vừa đủ lượng để không nhạt quá cũng không đắng quá. Sau khi rót đủ nước pha trà ngập mặt, người pha sẽ đổ đi nước đầu tiên để rửa trà (Tục này được bắt nguồn từ thành ngữ xưa: tửu tam trà nhị, tức là rượu đến chén thứ ba mới ngấm – trà đến nước thứ hai mới ngon). Sau đó, người pha trà sẽ hoàn tất khâu cuối cùng, đổ nước gần đầy bình, đem đậy nắp, rót lên nắp bình một lượng nhỏ nước nóng để lưu giữ thứ mùi hương tinh khiết, thơm dịu của trà. Sau 1-2 phút, trà vừa tay, chủ nhà sẽ có thể đem trà mời khách.

Ngũ quần anh: Người thưởng trà, bạn trà rất đỗi quan trọng, khó kiếm, hiếm gặp. Chỉ có tri kỷ mới có thể im lặng ngồi bên chén trà mà vẫn thấu hiểu được tâm ý của nhau.

Người biết về trà thường không uống nhiều, uống đặc và cũng không uống liên tục suốt ngày. Bởi trà đại diện cho sự tế nhị, nhạy cảm, thanh tao, tạo không gian để suy ngẫm và khiến đầu óc tỉnh táo.
Uống trà để giữ tâm thanh tịnh, mưu điều thiện, tránh điều ác, để lưu giữ một nét văn hóa thanh lịch và tỏa hương. Trà đạo và nghệ thuật thưởng trà chính vì thế đã trở thành một thú vui tao nhã của người Việt nói riêng và người Á Đông nói chung, cần được gìn giữ, thẩu hiểu và trân trọng.